Voor een elektrische installatie van een woning wordt steeds een plan gemaakt. Dit plan moet zelfs voorgelegd kunnen worden bij de keuring van de elektrische installatie. Een ventilatiesysteem in een woning gaat net zoals een elektrische installatie een aantal leidingen voorzien naar de ruimten van deze woning.
Het is dan ook vreemd dat er veel ventilatiesystemen geplaatst worden zonder behoorlijk plan. Er zijn nochtans een aantal zeer grote voordelen aan het gebruiken van een plan bij het plaatsen van een systeem. Dit geldt zowel voor C-systemen (of vraaggestuurde C-systemen) als voor D-systemen.
Voordelen van ventilatieplannen
Een belangrijk voordeel van een ventilatieplan is dat er geen moeilijke beslissingen moeten genomen worden bij het plaatsen van een installatie. Een goed plan bevat alle informatie nodig voor de plaatsing. Een ervaren installateur zal zonder moeite een plan kunnen uitvoeren. Een zelfbouwer kan met begeleiding (en uitleg over het plan) ook zonder problemen een goede installatie bouwen. Zonder begeleiding en zonder plan zal het voor deze zelfbouwer een moeilijke taak worden om een goed ventilatiesysteem te plaatsen.
Een goed ventilatieplan bevat genoeg informatie om in te schatten hoeveel materiaal er nodig is om een installatie te bouwen. Er zouden geen overschotten van materiaal mogen zijn. Geen buizen over, geen buizen te kort. Installateurs die een plan maken zullen geen overschotten meesleuren en ook niet moeten terugrijden om stukken bij te halen.
In een ventilatieplan staan de onderhouds- en inspectieluiken aangeduid. Hierdoor is het voor de onderhoudsfirma geen enkel probleem om dit onderhoud te plannen waardoor dit onderhoud ook niet duur zal zijn.
Een goed plan bevat de soort en de lengte van de kanalen. Hierdoor kan een goede ontwerper prima de drukverliezen in deze leidingen berekenen. Er kan op die manier een ontwerp gemaakt worden waarbij op voorhand kan voorspeld worden dat het energieverbruik van het ventilatiesysteem laag is.
Hoe ziet een plan er uit?
Een plan geeft een duidelijk beeld van de ligging van de kanalen. Het soort kanaal en de afmetingen van een kanaal is aan de hand van het plan ook zonder probleem te vinden. Het plan bevat ook de plaats van de onderhouds- en inspectieluiken.
Er zijn een paar werkwijzen die gebruikt kunnen worden voor het maken van een ventilatieplan. De voornaamste planvormen zijn het isometrisch plan, het grondplan en de leidingsschema’s.
Isometrisch plan en grondplan
Een isometrisch plan is een tekening van alle kanalen in perspectief (http://nl.wikipedia.org/wiki/Isometrische_projectie). De basis ervan is dat horizontale leidingen onder een hoek van 30° getekend worden terwijl verticale leidingen steeds verticaal getekend worden. Leidingen onder hoeken van 45° zijn moeilijker te tekenen en te begrijpen in deze soort tekeningen. Het voordeel van isometrische tekeningen is dat vrijwel alle informatie over de onderdelen in deze plannen kan opgenomen worden zonder dat dit storend wordt of zonder dat er erg veel tekstinformatie nodig is.
Een isometrische plan is zeer handig bij het gebruik van spiraalkokers. De relatie met een grondplan is echter moeilijker te begrijpen voor iedereen. Wanneer spiraalkokersystemen gebruikt worden, dan is een isometrisch plan, aangevuld met een grondplan een must.
Op een grondplan van een verdieping van de woning worden de kanalen getekend zoals ze geplaatst gaan worden. Horizontale leidingen kunnen zonder probleem getekend worden. Voor verticale leidingen worden heel wat verschillende werkwijzen gebruikt (hierover verder meer). Leidingen onder een hoek van 45° ten opzichte van de verticale leidingen zijn ook een probleem.
Een grondplan is ideaal voor het tekenen van instortkanalen (zowel rond, platovaal, broodvormig als rechthoekig). Zelfs bij systemen die volledig uit instortkanalen bestaan, moet er nog een aansluiting naar het toestel voorzien worden. Deze aansluiting is eenvoudiger te tekenen in een kleine isometrische tekening.
Ventilatieplan = verzameling symbolen
Er bestaat geen universele lijst van symbolen. Er zijn wel Europese normen over de te gebruiken symbolen voor ventilatiesystemen, maar deze zijn onvoldoende gedetailleerd om goed tekeningen te kunnen maken. Elke plannenmaker gebruikt hierdoor een eigen set van symbolen. Dit lijkt op het eerste zicht een probleem, maar welke symbolen precies gebruikt worden is minder belangrijk. Aan de hand van een goede legenda zou iedereen moeten kunnen ontcijferen wat de bedoeling van een bepaald symbool is.
Er bestaan 3 belangrijke stukken in een ventilatieplan: het toestel, de kanalen en de ventielen. Het toestel kan op een grondplan meestal voorgesteld worden met een rechthoekige blok met daarin een aantal aansluitingen. In de Europese normen wordt voor de afvoer van lucht uit de woning een gele kleur gebruikt. Een bruine kleur is dan de afblaas van het toestel naar buiten. Groen staat voor verse buitenlucht en blauw is de aanvoer naar de woning.
De kanalen worden gewoonlijk als volle lijnen getekend. Dit zijn gewoonlijk lijnen in een rode en een blauwe kleur. Er wordt rood gebruikt omdat de gele kleur (die door de Europese normen aanbevolen wordt) niet erg duidelijk is in de tekeningen. Voor flexibele instortkanalen worden meestal gebogen lijnen (omdat ze ook in bogen liggen) gebruikt. De flexibele instortsystemen worden soms als stippellijn getekend om een duidelijker onderscheid te maken tussen deze kanalen en spiraalkokers (die altijd als volle lijnen getekend worden). Bij rechthoekige kanalen worden de vormen van de rechthoekige kanalen op schaal getekend zoals ze werkelijk voorkomen.
In de voorbeelden van symbolen voor spiraalkokers zal opvallen dat de meeste symbolen vrijwel identiek zijn in het grondplan en in het isometrisch plan. Zet op het plan ook telkens de diameter van de kanalen erbij. Deze kan bij een installatie met spiraalkokers immers verschillen naargelang de plaats.
Voor doorboringen zijn er enkele verschillen. Op een grondplan is het zinvol om op de plaats van de doorboringen aan te geven in welke richting de lucht doorheen de doorboring gaat. Dit kan gedaan worden door in de cirkel van de doorboring ofwel een puntje ofwel een kruisje te tekenen. Een puntje wilt zeggen dat de lucht naar je toe komt (zoals de punt van een pijl). Een kruisje wilt zeggen dat de lucht van je weg gaat. Als de luchtstroom dus van de verdieping naar het gelijkvloers gaat zal je dus een kruisje tekenen.
In zowel het grondplan als het isometrisch plan is het verder ook zinvol om de diameter van het gat bij de doorboring te schrijven. Zo weet de installateur welk diameters van boren hij moet meenemen.
In het grondplan van een installatie met instortkanalen wordt best op elk kanaal de lengte vermeld. Daarnaast is het zinvol te weten welk soort verdeelpunt gebruikt wordt. Het ene merk heeft een verdeelpunt met opgebouwde geluidsdemper, terwijl het andere merk bijvoorbeeld de mogelijkheid heeft om een verdeelpunt met aansluitingen aan de onderkant of aan de zijkant te nemen. Bij sommige merken is dit een ander onderdeel, bij sommige merken is dit om te bouwen.
Hoewel de aansluiting naar de ventielen erg kan verschillen tussen verschillende merken, zijn ze toch met vrijwel hetzelfde symbool voor te stellen. De voorbeeldfiguur geeft 3 verschillende voorbeelden.
Het derde deel van een plan zijn de inblaas- en afvoeropeningen. Er bestaat hiervoor een officieel symbool. Dit symbool wordt echter vaak uitgebreid om op een plan ook een onderscheid te kunnen maken tussen roosters en ventielen. Bij een rooster worden enkele streepjes toegevoegd aan het symbool terwijl er bij een ventiel een cirkeltje getekend wordt.
Ventilatieplan per woning
Elke woning heeft een eigen plan. Alleen als 2 woningen vrijwel identiek aan opbouw zijn, en er voor hetzelfde kanaalsysteem gekozen wordt, zal hetzelfde plan gebruikt kunnen worden. Een voorbeeld zegt gewoonlijk meer dan 1000 woorden. Daarom enkel nog een voorbeeld van een plan. Met dank aan de eigenaar en de architect voor het mogen tonen van dit plan. Merk op dat in dit plan verschillende symbolen gebruikt worden die hiervoor niet uitgelegd werden. Alle mogelijke symbolen van alle mogelijke merken in detail uitleggen is voldoende om een gans boek mee te vullen.
Dit artikel verscheen eerder op de website Habitos. Figuren door www.luchtwinkel.be.